Przewodnik tatrzański, Tomasz Świst, Na szczytach Tatr, Gierlach

Gierlach

2655m
Gerlach lub Gierlach (słow. Gerlachovský štít, niem. Gerlsdorfer Spitze, Gerlach, węg. Gerlachfalvi-csúcs) – 2655 m n.p.m.
Najwyższy szczyt Tatr i całych Karpat, położony na Słowacji, w bocznej grani Tatr Wysokich.
Najdogodniejsza droga wejścia:
Nieznakowane, a częściowo ubezpieczone trasy o trudnościach UIAA I: z Doliny Wielickiej przez tzw.Wielicką Próbę, z Doliny Batyżowieckiej przez tzw.Batyżowiecką Próbę
Masyw Gierlachu wznosi się nad dolinami: Białej Wody, Batyżowiecką i Wielicką sięgając ku północy właściwie aż po przełęcz Polski Grzebień, ku pn.-zach. po Batyżowiecką Przełęcz, a ku pd. schodzi dwoma potężnymi ramionami, obejmującymi głęboko wydrążony Gierlachowski Kocioł, nadający górze jej charakterystyczny od południa wygląd.
W masywie Gierlachu wyodrębniają się dwa główne szczyty: Zadni Gierlach(2638) oraz najwyższy, właściwy Gierlach(2655), zwany niekiedy też Wielkim Gierlachem(za WET), podczas gdy nazwa Gierlach oznacza cały masyw. Wielki Gierlach wznosi się w potężnej bocznej grani, która od głównego grzbietu Tatr odgałęzia się w Zadnim Gierlachu ku pd.-wsch. Zadni Gierlach jest oddzielony od reszty masywu Gierlachu wybitną Przełęczą Tetmajera/[i]Svk:Tetmajerovo sedlo[/]/. W masywie Gierlachu znajduje się poza tym wiele drugorzędnych wzniesień i przełączek o własnych nazwach.
Przez dłuższy czas nie wiedziano, że Gierlach jest najwyższym szczytem tatrzańskim: za taki uchodził Krywań, a potem Łomnica lub Lodowy Szczyt. Wprawdzie już pomiary Ludwika Greinera z lat 1837-38 wykazały pierwszeństwo Gierlachu, ale jeszcze do ok.1865 Łomnica uchodziła powszechnie za najwyższą.
Pierwszym zdobywcą Gierlachu jest późniejszy przewodnik Johann Still, który dokonał tego wejścia z czterema towarzyszami, strzelcami na kozice, już w 1834 roku(wg WET). Przypuszczalnie na szczycie byli w 1855 dwaj polscy wybitni botanicy Zygmunt Bośniacki i ks. Wojciech Grzegorzek.
Zyskując sławę najwyższego szczytu, "Króla Tatr" pod koniec XIX wieku Gierlach stał się popularnym celem górskich wypraw. Z czasem wejście na ten szczyt udostępniono zakładając na dwóch drogach/Patrz: Najdogodniejsze drogi wejścia - powyżej/ liczne klamry i łańcuchy. Graniami i ścianami taternicy poprowadzili wiele nowych dróg o różnych stopniach trudności. W zimie pierwsi na Gierlachu byli Janusz Chmielowski, Karoly Jordan razem z przewodnikami Klemensem "Klimkiem" Bachledą, Johannem Franzem seniorem i Paulem Spitzkopfem seniorem - 15 stycznia 1905.
Gierlach nazywano dawniej także Gerlachem lub Gierlachowskim Szczytem oraz zupełnie błędnie(jak dowodzi Witold Henryk Paryski) - Garłuchem lub Garłuchowskim Szczytem.
Nazwa Gierlach i Gierlachowski Szczyt pochodzi wprost od wsi spiskiej - Gierlachów/Svk:Gerlachov/.
W 1896 Węgrzy chcieli przemianować Gierlach na Szczyt Franciszka Józefa( Franz Josef-Spitze, Ferencz Jozsef-csucs), Polacy w 1918 na Szczyt Polski, Czesi i Słowacy w 1918 na Stit Legionarov, aż wreszcie w 1949 Słowacy zmienili nazwę Gierlachu na Stalinov Stit. Wszystkie wymienione nazwy zmieniające tę oryginalną nie zdążyły się przyjąć, bardzo szybko wychodząc z użycia.
"Czuwaj – kiedy światło na górach daje znak – wstań i idź
dopóki krew obraca w piersi twoją ciemną gwiazdę,
powtarzaj stare zaklęcia ludzkości bajki i legendy
bo tak zdobędziesz dobro którego nie zdobędziesz
powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem
jak ci co szli przez pustynię i ginęli w piasku.
Bądź wierny idź!
Zbigniew Herbert "Przesłanie Pana Cogito"
© 2011-2024 Tomasz Świst ◊ odwiedzin: 3964465 ◊ użytkowników online: 5strony internetowe Łódź ◊ czas html: 41ms